Sposoby pomiaru sił i przeciążeń
Henryk Doruch w rozmowach relacjonowanych na tej stronie opisywał stosowany przez siebie (oraz prof. Gumułę wraz z zespołem) sposób pomiaru sił i przeciążeń. Są to:
- Dokładnym, tanim i szybko działającym przyrządem do pomiaru siły okazał się piezoelektryczny element wymontowany z elektronicznej wagi łazienkowej (a dokładniej, dwa takie elementy połączone szeregowo). Tak skonstruowany tensometr był używany do pomiaru siły zderzenia "lokomotywki" (por. wywiad z 2001 roku), a w połączeniu z opierającym się o niego ciężarkiem może pełnić rolę akcelerometru.
- Używano również akcelerometru na układzie scalonym Motoroli LM105 (por. wywiad z 2002 roku).
Czujniki te są połączone z oscyloskopem cyfrowym, pozwalającym na dokumentowanie mierzonych wartości.
Poniższe domowe sposoby pomiaru przeciążeń zebrał Jakub Wróblewski, częściowo na podstawie pomysłów Sławka Kotyńskiego, Krzysztofa Mnicha i Stanisława Sidora (dziękuję za pomoc!). Większość tych metod nie nadaje się do dokładnego, ilościowego rejestrowania przeciążeń, jednak zwykle wystarczy do prowadzenia badań porównawczych. Rejestracja (dokumentacja) wyników możliwa jest poprzez np. filmowanie eksperymentów.
- Zamiast przymocowanej do lokomotywki szklanki można użyć dwóch rurek (ustawionych pionowo, połączonych od dołu wężykiem, jedna z przodu, druga z tyłu). Taki układ powinien dobrze nadawać się do obserwacji różnicy poziomów wynikajacych z siły bezwładności, a jednocześnie być stabilniejszym, niż otwarta szklanka. Do pomiarów ilościowych można użyć kamery (obserwacja maksymalnego podniesienia się lustra wody w przedniej rurce na tle podziałki) lub wody z barwnikiem (pozostawiającej ślad na np. pasku papieru). Można też mierzyć ilość wody, jaka wylała się z maksymalnie wypelnionej rurki - ten pomiar, wykonany za pomocą menzurki lub czułej wagi, ma szansę być dosyć dokładny.
- Siłę hamowania można też mierzyć ciężarkiem na sprężynie (stopień wychylenia można obserwować kamerą, lub rejestrować mechanicznym urządzeniem pamięciowym, typu rysik czy listwa zapadkowa). Zamiast sprężyny można użyć wahadła.
- Innym pożytecznym elementem pomiarowym może stać się ciężarek połączony z hamulcem o stałej sile hamowania: tłokiem (por. niżej) lub elementem skrawającym (np. skalpel krojący ziemniaka).
- Przykładowy zestaw do hamowania ze stałą siłą: otwarta strzykawka z wypływającą cieczą powinna działać jak hamulec hydrauliczny. Podobnie strzykawka z dziurawym tłoczkiem. H. Doruch proponował też użycie polietylenowych mieszków (można je czasem znaleźć w fiolkach z tabletkami). Hamulec taki może posłużyć do porównywania skutków zderzeń normalnych i bezinercyjnych.